Baarle-Hertog is een bijzonder Belgisch dorp die een enclave vormt binnen de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het dorp is volledig vervlochten met de Nederlandse gemeente Baarle-Nassau.
Baarle-Hertog ligt dus op Nederlands grondgebied, in het gebied van de gemeente Baarle-Nassau. In totaal zijn er zo’n dertig stukjes Nederland en België door elkaar te vinden. Binnen de stukken Belgische enclave liggen namelijk ook weer Nederlandse enclaves. Zo lijkt het dorp van bovenaf net een Belgisch-Nederlandse lappendeken. De grens die overal door het dorp heen loopt is overal aangegeven door witte kruisjes en stalen plaatjes. Zo zie je goed hoe ontzettend onlogisch deze is. Soms loopt de grens zelfs door winkels en huizen heen. Aan de buitenkant van een huis kun je aan het huisnummer met het vlaggetje zien in welk land het huis zich bevindt.
Baarle-Hertog is ontstaan in de 12e eeuw. In deze eeuw waren de grenzen van Europa nog niet zo strak bepaald als in onze tijd. Nederland was een lappendeken van verschillende vorstendommen. Stukken land werden in leen gegeven in ruil voor trouw en diensten in In deze tijd probeerde de Hertog van Brabant te voorkomen dat de Graaf van Holland te veel macht kreeg in het zuiden van Nederland. Hertog Hendrik van Brabant gaf, in ruil voor zijn trouw en steun, de Heer van Breda Godfried van Schoten stukken land in en rondom Baarle te leen. Hij kon niet alles te leen geven omdat sommige stukken al een andere leenman hadden en omdat hij bepaalde stukken zelf wilde houden om tol en belasting over te heffen. Zo ontstond de lappen deken. Vanaf 1400 noemden de inwoners die onder de Hertog van Brabant hoorde zich Baarle Hertog.
De bijzondere situatie in Baarle zorgde door de geschiedenis heen voor een aparte status van het grensdorp. Het dorp was een geliefde smokkelroute. Aangezien de grens altijd dichtbij is was het makkelijk smokkelwaar van de ene naar de andere kant te krijgen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Baarle ook het toneel van spionage praktijken. Door de versplinterde grens was het gemakkelijk vijandelijke berichten te sturen naar het bezette België. In de jaren tachtig gebruikte Nederlanders en Belgen het dorp om te kopen wat bij het buurland goedkoper en of makkelijker te krijgen was. De Nederlanders tankten hun auto’s vol en kochten sigaretten. De Belgen togen massaal naar de seks shops in het Nederlandse Baarle Nassau.
