Ooltgensplaat is een dorp in de gemeente Goeree-Overflakkee in de provincie Zuid-Holland. Het dorp is ontstaan uit een kleiplaat waar gras begon te groeien. Dit gors was in 1481 zover opgeslibd dat de eigenaar, Adolf van Kleef een brief bezegelde waarin hij toestemming geeft om “Oeltgensplaat” in te polderen.
Er werd een 21 meter brede en 3 meter hoge ringdijk aangelegd. Omdat alleen in de zomermaanden het gors bewoonbaar was, werd in 1482 een dijk aangelegd. Na de inpoldering werd gestart met akkerbouw. Ooltgensplaat is een kerkkringdorp. Aan een kant vind je de haven en het havenkanaal naar het Volkenrak. De kerk uit 1847, ligt aan de andere kant van het dorp. Deze kerk is gebouwd op de fundamenten van twee voorgaande kerken. Het oude raadhuis, gebouwd in 1617-1618, is het oudste pand in zijn soort van Goeree-Overflakkee.
Helemaal uniek is het stadhuis niet want in Klundert (Noord-Brabant) is het bijna identiek en ontworpen door dezelfde bouwmeester, Melchior van Harbach. Het heeft door de eeuwen heen vele rampen en overstromingen overleefd. In de 18e eeuw volgde een vergroting en in 1938 een grondige verbouwing. In het souterrain bevinden zich gevangeniscellen. Tot 1987 zetelde het bestuur van de gemeente in het stadhuis, daarna ging het gebouw in verval. In 2020 en 2021 is een aanvang gemaakt het gehele gebouw te restaureren en gaat worden gebruikt voor exposities en huwelijksvoltrekkingen.
Aan de haven staat het Weeghuisje. Dit is de derde generatie weegbrug. Het eerste stond in het raadhuis, het tweede tegen de trap van het raadhuis, het huisje staat nu aan de haven. Het weeghuisje is opgebouwd in de stijl van de Delftse School onder een met rode Oudhollandse pannen gedekt zadeldak. Na het wegen bij het weeghuisje, brachten de schepen hun producten vanuit de haven naar hun eindbestemming. Het huisje is recent gerenoveerd, het weegbrugdek is met de laatste renovatie weggehaald onder het wegdek. In het hoogseizoen is het huisje elke zaterdag open voor drankjes en een kleine versnapering.
Tijdens de watersnood van 1953 is Ooltgensplaat voor een groot deel overstroomd. Ten noorden van het dorp was de waterkering doorgebroken en in het Zuidoosten was een gat in de buitendijk ontstaan. De haven bleef bruikbaar zodat al vroeg via de haven hulp kon worden geboden.
Fort Prins Frederik maakt deel uit van de Stelling van het Hollands Diep en Volkenrak, onderdeel van de Zuiderwaterlinie. Tot de Stelling behoren ook de vestingen Willemstad en Klundert, Fort de Hel en Fort Sabina. In de Spaanse tijd was aan het water bij Ooltgensplaat al een aarden verdedigingswerk te vinden, later is dat versterkt tot kustbatterij. Het fort is in 1811 door de Fransen als Fort Duquesne gebouwd om de kustverdediging te verbeteren. Er werden teven drie redoutes gebouwd rondom Ooltgensplaat, dit zijn aarden veldschansen omgeven door een gracht. Van twee redoutes zijn nog overblijfselen te vinden bij de begraafplaats en de kruising bij de Oudedijk. In 1813 verdreef de bevolking de Fransen uit het fort en kreeg de naam Fort Prins Frederik. Na de Eerste Wereldoorlog verloor Fort Prins hendrik zijn strategische betekenis, de opheffing als vestingwerk was in 1928. Voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog is het fort gebruikt als gevangenis. NSB’er Rost van Tonningen zat er gevangen tijdens de meidagen van 1940. Het Fort heeft daarna meerdere functies gehad, in 2018 heeft de gemeente het besluit genomen het fort te renoveren en het historische fort naar boven te brengen. Naast het educatieve, is nog niet bekend wat voor functie het fort nog gaat krijgen. De volledige renovatie zal nog enige tijd in beslag nemen.
In de maanden april en mei vind u op het eiland Goeree-Overflakkee talrijke bollenvelden. Op de zanderige gronden van het eiland gedijen de tulpenvelden goed. Vooral tussen Oude Tongen en Middelharnis vind u talrijke kleurige velden met tulpen.
