Santa Cruz de la Serós is een prachtig klein dorpje in de vallei van de rivier de Aragón, in de regio Aragon. Het dorp heeft iets meer dan honderd inwoners, maar is door zijn prachtige historische bouwwerken en het Real Monasterio de San Juan de la Peña een belangrijke toeristische trekpleister.
Santa Cruz de la Serós is te vinden ongeveer twintig kilometer ten zuidwesten van het dorpje Jaca, in de provincie Huesca. Je komt het tegen als je richting het koninklijk klooster van San Juan de la Peña. Het dorpje is zo mooi dat eigenlijk geen enkele toerist, niet even stopt om het dorpje te bezoeken. Heb je eenmaal de auto geparkeerd dan zie je als eerste de elfde-eeuwse Iglesia de San Caprasio. Dit is een kleine kerk die in Spanje als monument gezien wordt. Het maakt deel uit van een groep geloofsgebouwen die in de elfde eeuw, door een groep rondtrekkende Italiaanse meesterbouwers zijn gebouwd. Aan de binnenzijde is het een vrij sobere kerk. De deur van de Iglesia de San Caprasio is geopend voor publiek, alleen een groot hekwerk zorgt ervoor dat je slecht een kleine meter naar binnen kunt lopen. Je hebt hierdoor wel een goed uitzicht op het interieur.
Als we het dorp verder inlopen is het eerste wat opvalt de bijzondere schoorstenen, en kopie hiervan zagen we al staan op de rotonde voor het dorp. Deze schoorstenen lijken eerder thuis te horen in de Efteling, dan in een dorpje in Noord-Spanje. Ze komen in alle soorten maten en groottes en zijn typisch voor dit deel van Aragon. Sommige van de schoorstenen, hebben “espantabrujas” op het hoogste punt staan. Deze soort vogelverschrikkers zijn bedoeld om de heksen buiten te houden. Volgens lokale legendes zouden deze in de nacht een huis kunnen binnendringen door de schoorsteen en daar hun duistere praktijken uithalen.
Het belangrijkste gebouw van het dorp is de Iglesia de Santa María. Deze middeleeuwse kerk is gebouwd in de tweede helft van de elfde eeuw. Oorspronkelijk was het de kerk van een benedictijnenabdij, maar die werd in de zestiende eeuw verlaten. Het is een bijzondere grote en mooie kerk, voor een klein dorp als Santa Cruz de la Serós. De kerk is versierd met prachtige timpanen, rijkelijk versierde pilaren en in sommige delen van de kerk zijn de oorspronkelijke muurschilderingen nog te zien. Ooit was zowel de binnen- als de buitenzijde van de kerk helemaal versierd met kleurrijke muurschilderingen. Bijzonder zijn ook de ramen, die geen glas-in-loodramen hebben, maar dunne platen wit marmer. Dit zorgt voor een bijzonder zacht licht in de kerk.
Het dorp is bekend vanwege het Real Monasterio de San Juan de la Peña. Niet omdat het klooster in het dorp ligt, want dat ligt in het dorpje Botaya, maar omdat het een belangrijke stopplaats is aan de voet van de berg waar het klooster ligt. Het klooster San Juan de la Peña was in de middeleeuwen het belangrijkste klooster van Aragon en maakt nu nog steeds deel uit van de camino naar Santiago de Compostella. Het huidige kloostercomplex bestaat uit twee delen. Het oudste deel, uit de eerste helft van de elfde eeuw en een nieuwer klooster San Juan de la Peña, dat enkele kilometers hoger op de berg ligt. Om beide klooster te kunnen bezoeken, moet je boven op de parkeerplaats je auto achterlaten, in het nieuwe klooster een entreeticket kopen en dan zeven kilometer wandelen naar het oude klooster. In het historische deel kom je een koninklijk pantheon tegen en prachtige reliëfs uit de vroege middeleeuwen. Het klooster van San Juan de la Peña bezoeken is mede door de lange wandeling – heen en weer ben je veertien kilometer onderweg en de paden zijn er allesbehalve vlak – een dag vullend programma. Het is een prachtige wandeling met mooie vergezichten, die wel enige conditie vereist.
